Babka to ciasto, które nieodłącznie związane jest ze Świętami Wielkanocnymi. Bardziej chyba kojarzą się z nimi tylko jajka, a z jajkami majonez. To przeciwne smakowo elementy. Okazuje się jednak, że z powodzeniem można je połączyć. Choć wydaje się, że majonez nijak ma się do ciast, to powstała tak zwana babka majonezowa. Może wiele osób nawet o niej nie słyszało, ale kuchnia to miejsce nieoczekiwanych połączeń. Tym bardziej warto więc skusić się na ten specjał, który niejednego miło zaskoczy swoim smakiem. Dzięki dodatkowi majonezu, którego smak nie jest wyczuwalny, babka jest miękka, delikatna, puszysta i wilgotna.

Przedstawiamy przepis na wielkanocną babkę majonezową z polewą czekoladową. Jest dość prosta w przygotowaniu i długo zachowuje świeżość.

Skąd się wzięła babka wielkanocna?

Pieczenie babki w czasie Wielkanocnym w tradycji polskiej przyjęło się od XVII wieku. Jest to zresztą tradycyjne polskie ciasto drożdżowe albo piaskowe. Obecnie spotyka się też wersje jogurtowe, cytrynowe, marmurkowe lub czekoladowe. Czekoladowa może też być polewa, ale najczęściej jest to lukier. Sama nazwa babka jest zdrobnieniem słowa baba. Miało być przyjemniejsze w odbiorze niż nazwa starszej kobiety, ale w odniesieniu do tego ciasta funkcjonuje dopiero od XIX wieku. Przedtem była to właśnie baba, a charakterystyczny kształt ściętego stożka z fałdami ma nawiązywać do szerokiej, marszczonej spódnicy, którą kiedyś na wsiach nosiły kobiety.

Ciekawostka: Za propagatora babki wielkanocnej uważa się króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, za którego sprawą rozpowszechniła się w Europie, zwłaszcza we Francji.

Przy chłopie baba nie wyrośnie?

Niektóre źródła podają, że wielkanocne baby wypiekano już w XV wieku, tradycyjnie w Wielki Piątek, w piecu chlebowym. Luksusowe produkty do mało wtedy popularnego ciasta drożdżowego były rzadkością na wyjątkowe okazje. Pojawiały się w czasie Wielkiego Postu, kiedy ograniczano jedzenie mięsa i innych droższych potraw.

Recepturę przekazywaną z pokolenia na pokolenie mogły znać tylko kobiety. Nieudany wypiek był dla nich kompromitacją i miał świadczyć o kiepskich umiejętnościach kulinarnych. W związku z tym z babą obchodzono się jak z przysłowiowym jajkiem. Podczas jej przygotowywania w domu, a przynajmniej w pobliżu wyrastającego ciasta nie mogło być żadnego mężczyzny. W takim przypadku mogło opaść. Wlane w formę i przykryte lnianą ściereczką niekiedy trzymano pod kluczem, broniąc także przed dostępem dzieci. Chroniono je też przed przeciągiem, a nawet hałasem w obawie przed opadnięciem. A po upieczeniu z namaszczeniem było kładzione do wystygnięcia na puchowych pierzynach lub poduszkach i kołysane. Dopiero potem je lukrowano na znak dostatku, wiary i nadziei, a jedzono podczas wielkanocnego śniadania jako symbol zakończenia Wielkiego Postu.

Najpopularniejszy zimny sos

Gęsty i jasny sos, który w kuchni ma bardzo szerokie zastosowanie i jest niezastąpiony dodatkiem do różnych potraw. Majonez bywa również podstawą wielu innych sosów. Wytwarza się go poprzez emulsyfikację z żółtek jajek, oleju roślinnego oraz dodatków. Pierwotnie był robiony ręcznie w domowych kuchniach. Na początku XX wieku w Nowym Jorku imigrant z Niemiec Richard Hellmann zaczął go sprzedawać w swoim sklepie delikatesowym. Zyskał dużą popularność, więc wkrótce otworzył wytwórnię, która produkowała znany do dziś majonez w słoikach. Obecnie na całym świecie spotyka się różne wersje, smaki i dodatki. Oliwa, ocet winny bądź cytryna, biały pieprz i sól, musztarda, substancje smakowe i barwiące oraz konserwujące.

Kto wymyślił majonez?

Nazwa majonez, z francuskiego „mayonnaise” lub „mahonnaise”, ma pochodzić od stolicy wyspy Minorki portu Mahon. Marszałek Francji, książę Richelieu z dworu króla Ludwika XV podbił w 1756 roku port będący wtedy pod panowaniem Brytyjczyków. Na wydanym z tej okazji przyjęciu kucharz księcia przygotował gęsty sos z żółtek i oliwy, bo zabrakło mu śmietany. Miał to być „zwycięski sos”. Istnieje też teoria, że poznał ten przepis od miejscowych mieszkańców. Obrońcom obleganego portu Mahon brakowało pożywienia, ale mieli zapasy jaj oraz oliwy. Jedli więc jajka na twardo z sosem przyrządzonym z jajek i oliwy. A zwycięscy Francuzi polubili oraz rozpowszechnili ten sos. Pod obecną nazwą we francuskich książkach kucharskich pojawił się na początku XX wieku.

Ciekawostka: Majonez znajduje zastosowanie nie tylko w kuchni. Od dawna był wykorzystywany jako składnik… nawilżającej maseczki do suchych i zniszczonych włosów. Wystarczy dodać do niego ocet winny albo sok z cytryny. Taka maseczka działa intensywnie, a systematycznie stosowana odżywia oraz odbudowuje włosy, nadając im miękkość i gładkość.